Zasady pisowni bez wokalizacji - כללי הכתיב חסר הניקוד
Uwaga! Przestawione tu reguły nie dotyczą słów pochodzenia obcego oraz wielu hebrajskich imion i nazw własnych.
    Część 4. - samogłoska i
    1. Samogłoskę i oznaczoną w pisowni zwięzłej (ktiw chaser) jako chirik zapisujemy przy pomocy jud w sylabach, które nie są zamknięte przez szwa nach. Np.
      ktiw chaser ktiw male wymowa znaczenie komentarz
      מִלָּה מילה mila słowo  
      יִשּׁוּב יישוב jiszuw osiedla, osada Nie mamy tu do czynienia z podwojeniem jud, ale zapisaniem znaku chirik przy pomocy jud.
      תִּשָּׁמֵר תישמר tiszamer będziesz pilnowany por. z "tiszmor" w pkt. 2
      נִתֵּן ניתן niten (my) damy Nie stosuje się tu analogii do czasowników regularnych, w których w tej sylabie jud się nie pojawia (por. z 1.b).
      צִיֵּר צייר cijer narysował Nie mamy tu do czynienia z podwojeniem jud, ale zapisaniem znaku chirik przy pomocy jud.
      אִשָּׁה אישה isza kobieta Ale: אשתי (iszti), אשתו (iszto) itd., ponieważ za postać wyjściową dla tych form uznaje się אשת (eszet).
      רְאִיָּה ראייה re'ija wzrok Nie mamy tu do czynienia z podwojeniem jud, ale zapisaniem znaku chirik przy pomocy jud.
      שְׁנִיָּה שנייה sznija sekunda j.w.
      אִמָּא אימא ima mama częściej jednak: אמא
      דִּבְּרוּ דיברו dibru powiedzieli pod bet jest szwa na
      יִשְּׂאוּ יישאו jis'u będą nieść pod sin jest szwa na
      תִּתְּנוּ תיתנו titnu (wy) dacie pod taw jest szwa na
      כִּסְּאוֹת כיסאות kis'ot krzesła pod samech jest szwa na

      Istnieje jednak wiele wyjątków od tej zasady:
      1. Nie zapisujemy jako jud znaku chirik w słowach, które w swej formie podstawowej nie mają (w danej sylabie) samogłoski i. Zasada ta często bywa nieprzestrzegana. Np.
        ktiw chaser ktiw male wymowa znaczenie forma podst. komentarz
        אִתִּי אתי iti ze mną אֵת często jednak: איתי
        חִצִּים חצים chicim strzały חֵץ często jednak: חיצים
        לְאִטּוֹ לאטו le'ito powoli לְאַט często jednak: לאיטו
        לִבִּי לבי libi moje serce לֵב często jednak: ליבי
        עִזִּים עזים izim kozy עֵז często jednak: עיזים
        צִדּוֹ צדו cido jego strona צַד często jednak: צידו
        אֲמִתִּי אמתי amiti prawdziwy אֱמֶת jednak znacznie częściej: אמיתי
        מְגִנָּה מגנה megina (ona) broni מֵגֵן o wiele częściej: מגינה - aby odróżnić od "megana" (potępia)
        שִׁנַּיִם שיניים szinajim zęby שֵׁן Wyjątek od wyjątku - piszemy z jud, aby odróżnić od: שניים ("dwa").
        אִמָּהוֹת אימהות imahot matki אֵם Słowo "imahot" jest tak różne od "em", że samo w sobie stanowi formę podstawową. W praktyce jednak częściej widuje się pisownię אמהות.
        גִּנָּה גינה gina ogródek גַּן Słowo uważane za formę podstawową samo w sobie. Przy okazji pisownia z jud zapewnia odróżnienioe od słowa גַּנָּהּ (ganah - jej ogród).
        עִזָּה עיזה iza kózka עֵז Kolejne słowo uważane za formę podstawową samo w sobie. Jud zapewnia odróżnienioe od: עִזָּהּ (izah - jej koza) i od עַזָּה (aza - silna lub Gaza).
      2. Nie piszemy jud po przedrostku -הִ w słabych czasownikach (פ"נ i פ"י) koniugacji hif'il (przez analogię do czasowników regularnych, w których po przedrostku -הִ następuje litera ze znakiem szwa nach).
        ktiw chaser ktiw male wymowa znaczenie komentarz
        הִכָּה הכה hika uderzył często jednak: היכה
        הִצִּיעַ הציע hici'a zaproponował
        הִתִּיר התיר hitir zezwolił
      3. Nie zapisujemy jako jud znaku chirik przed ciągiem liter יו wymawianym jako [jo] lub [ju] oraz przed ciągiem יי [ji]. Np.
        ktiw chaser ktiw male wymowa znaczenie
        בְּרִיּוֹת בריות brijot stworzenia (żywe)
        דִּיּוּק דיוק dijuk dokładność
        דָּתִיִּים דתיים datijim religijni
      4. Nie zapisujemy jako jud znaku chirik po przedrostku -מִ (z, od). Np.
        ktiw chaser ktiw male wymowa znaczenie
        מִזְּמַן מזמן mi-zman od dawna, dawno
        מִיַּעַר מיער mi-ja'ar z lasu
      5. Zawsze bez jud piszemy też następujące słowa:
        ktiw chaser ktiw male wymowa znaczenie komentarz
        אִם אם im jeżeli
        עִם עם im z i konsekwentnie: עמי, עמדי, עמך, עמך, עמו, עמה, עמנו, עמכם, עמכן, עמהם, עמם, עמהן, עמן
        מִן מן min z, od a więc także: ממני, ממך, ממנו, ממנה, ממנו, מכם, מכן, מהם, מהן
        הִנֵּה הנה hine oto konsekwentnie: הנני, הנך, הנו, הנהו, הנה, הננו, הנכם, הנכן, הנם, הנן
    2. Samogłoski i oznaczonej w ktiw chaser przez chirik nie zapisujemy przy pomocy jud w sylabach, które są zamknięte przez szwa nach. Np.
      ktiw chaser ktiw male wymowa znaczenie komentarz
      פִּרְסוּם פרסום pirsum publikacja  
      שִׂמְחָה שמחה simcha radość  
      מִנְהָל מנהל minhal kierownictwo spotkać można pisownię מינהל dla odróżnienia od "menahel"
      מְצִלְתַּיִם מצלתיים meciltajim talerze (czynele) mimo tego, że pochodzi od מצילה
      תִּשְׁמֹר תשמור tiszmor będziesz pilnować porównaj z "tiszamer" w pkt. 1
      הִרְגִּישׁ הרגיש hirgisz czuł się porównaj z 1.b
      הִרְבָּה הרבה hirba zwiększył mimo że wygląda tak samo jak "harbe"
      פִּרְסְמוּ פרסמו pirsemu opublikowali i w innych czasownikach pi'el o 4-literowym rdzeniu

      Jednak nawet w sylabach, które są zamknięte przez szwa nach, samogłoskę i oznaczamy przy pomocy jud, jeżeli w formie podstawowej słowa w ktiw male występuje jud. Np.
      ktiw chaser ktiw male wymowa znaczenie forma podst. komentarz
      זִכְרוֹנוֹת זיכרונות zichronot wspomnienia זיכרון forma podst. "zikaron"
      נִסְיוֹנִי ניסיוני nisjoni eksperymentalny ניסיון forma podst. "nisajon"
[część 1]    [część 2]    [część 3]    [część 4]    [część 5]    [część 6]    [część 7]
comments powered by Disqus
Jeśli masz jakieś uwagi lub pytania - pisz: iwrit@iwrit.pl

bot