Skróty tworzone są z jednego wyrazu, zwykle poprzez pozostawienie paru pierwszych liter
i odrzucenie reszty. Na końcu stawiamy apostrof (geresz).
Skróty zwykle czyta się (wymawia) tak samo jak pełny wyraz z którego powstały.
Np:
skrót
wymowa
pełne słowo
znaczenie
אונ'
uniwersita
אוניברסיטה
uniwersytet
דק'
daka
דקה
minuta
וכד'
we-chadome
וכדומה
itp.
וכו'
we-chulej
וכלי
itd., etc.
מס'
mispar
מספר
numer
עמ'
amud
עמוד
strona
פרופ'
profesor
פרופסור
prof.
ר'
rabi
רבי
rabin
ר'
re’e
ראה
zobacz
רח'
rechow
רחוב
ulica
Nietypowe kicurim:
skrót
wymowa
pełne słowo
znaczenie
komentarz
ד"ר
doktor
דוקטור
dr
jedyny kicur z cudzysłowem w środku, powstał z pierwszej i ostatniej litery wyrazu
א'
alef
אשור
potwierdzam
wojskowy skrót o nietypowej wymowie ("alef" zamiast "iszur")
י-ם
jeruszalajim
ירושלים
Jerozolima
chyba jedyny z kreseczką w środku
Częstym wśród Izraelczyków błędem jest zapisywanie zwykłych skrótów (kicurim) z kropką na końcu albo z cudzysłowem w środku, zamiast z apostrofem na końcu.
AKRONIMY - ר"ת [raszej tewot]
Akronimy tworzone są z pierwszych liter kilku wyrazów (raszej tewot dosł. oznacza głowy/początki wyrazów). W niektórych akronimach występuje więcej liter z wyrazów macierzystych (tzn. nie tylko pierwsze). Przed ostatnią literą skrótowca umieszcza się cudzysłów (gerszajim). Rzadziej stosowane są też kropki lub inne niepoprawne i niestandardowe rozwiązania.
Różne akronimy wymawia się na różne sposoby. Najbardziej charakterystycznym jest czytanie akronimu tak, jakby był samodzielnym wyrazem.
Obecność ostatniej litery w formie sofit sugeruje ten sposób wymowy.
Standardowo sylaby tworzy się dodając do spółgłosek samogłoskę a. Np.:
skrót
wymowa
rozwinięcie
znaczenie
תנ"ך
tanach
תּוֹרָה נְבִיאִים כְּתוּבִים
Biblia (Tora, Prorocy, Pisma)
נתב"ג
natbag
נְמַל תְעוּפָה בֶּן גוּריוֹן
Port Lotniczy im. Ben Guriona
מזכ"ל
mazkal
מַזכִּיר כּלָלִי
sekretarz generalny
כ"ץ
kac
כּוֹהֵן צֶדֶק
Katz (nazwisko)
ש"ח
szach
שֶקֶל חָדָש
nowy szekel izraelski (NIS)
ז"ל
zal
זִכְרוֹנוֹ לִבְרָכָה
świętej pamięci
ד"ש
dasz
דרִישַת שָלוֹם
pozdrowienia
Zdarza się jednak, że do zwokalizowania skrótowca wykorzystuje się też inne samogłoski:
skrót
wymowa
rozwinięcie
znaczenie
רש"י
raszi
רַבִּי שלֹמֹה יִצחָקִי
Raszi
יו"ר
jor
יוֹשֵב רֹאש
przewodniczący
או"ם
um
הָאוּמוֹת הַמְאוּחָדוֹת
ONZ
מוצ"ש
mocAsz
מוֹצָאֵי שַבָּת
sobotni wieczór
Czasami, gdy litery skrótowca przypadkowo układają się w jakiś istniejący wyraz (lub bardzo podobny),
celowo tak dobiera się samogłoski, aby wymowa akronimu była taka sama jak tego wyrazu
(zwłaszcza gdy dobrze się on kojarzy). Np.:
skrót
wymowa
rozwinięcie
znaczenie
komentarz
אש"ל
eszel
אֲכִילָה, שתִייָה, לִינָה
zakwaterowanie z wyżywieniem (dosł.: jedzenie, picie, nocleg)
Słowo "eszel" oznacza tamaryszek.
חדו"א
chedwa
חֶשְׁבּוֹן דִּיפֶרֶנְצְיָאלִי וְאִינְטֶגְרָלִי
rachunek różniczkowy i całkowy
Słowo "chedwa" oznacza "radość".
Akronimy składające się tylko z dwóch liter często wymawia się nie jak słowo, ale literując (wymawiając pełne nazwy liter).
Ostatnia litera nie przybiera wtedy formy sofit. Np.:
skrót
wymowa
rozwinięcie
znaczenie
נ"מ
nun mem
נֶגֶד מְטוֹסִים
przeciwlotniczy
נ"ב
nun bet
נִזכַּרתִי בְּדָבָר
P.S., post scriptum (dosł. "przypomniałem sobie coś")
Jednak duża część akronimów, niezależnie od swojej długości, nie jest ani wymawiana jako słowo, ani literowana,
ale zawsze musi być w pełni rozwijana.
Obecność ostatniej litery w postaci zwykłej (nie-sofit) sugeruje właśnie taki sposób czytania. Np.:
skrót
wymowa
rozwinięcie
znaczenie
א"י
erec israel
ארץ ישראל
Izrael
ע"י
al jedej
על-ידי
przez
ע"פ
al-pi
על-פי
według
פ"נ
po nitman
פה נטמן
tu spoczywa
ר"ת
raszej tewot
ראשי תיבות
akronim/-y
קמ"ר
kilometer rawua
קילומטר רבוע
kilometr kwadratowy
תה"פ
toar ha-poal
תואר הפועל
przysłówek
בד"כ
be-derech klal
בדרך כלל
zwykle, ogólnie
תפו"א
tapuach adama
תפוח אדמה
ziemniak - dosł. jabłko ziemne
Nietypowe akronimy:
skrót
wymowa
rozwinięcie
znaczenie
komentarz
במ"מ
bet-me-mem
בּדִיקָת מַחֲלוֹת מְדַבְּקוֹת
test na choroby zakaźne
jeden z nielicznych dłuższych niż dwuliterowe, który jest literowany
רס"פ
rasap
רַב-סַמָל פּלוּגָתִי
starszy sierżant kompanii
czytany jak jedno słowo, mimo że kończy się na pe nie-sofit
ק"מ
kilometer
קִילוֹמֶטֶר
km
powstał z jednego wyrazu, ale złożonego z dwóch logicznie rozdzielnych części,
dlatego zalicza się go do raszej tewot
ת'נ'צ'ב'ה' ת.נ.צ.ב.ה תנצב"ה
tehe niszmato crura bicror hachajim
תְהֵא נִשמָתוֹ צרוּרָה בִּצרוֹר הַחַיִים
niech dusza jego będzie związana w węźle życia
napis nagrobny zapisywany na kilka różnych sposobów
Często obcojęzyczne skróty zapisywane są jak hebrajskie raszej tewot:
skrót
wymowa
znaczenie
יב"מ
aj-bi-em
IBM
קג"ב
kegebe
KGB
אק"ג
ekege
EKG
יוניצ"ף
junicef
UNICEF
נאס"א
nasa
NASA
Część akronimów zachowuje się, jakby były słowami także w sensie gramatycznym, np. przyjmuje różne końcówki
(liczby mnogiej, żeńską, tworzącą przymiotnik i inne). Cudzysłów (gerszajim) zawsze jednak pozostaje na swoim miejscu. Np.:
skrót
wymowa
znaczenie
אח"ם אח"מים
acham
achamim
VIP
VIP-y
מלכ"ר מלכ"רים
malkar
malkarim
organizacja non-profit
organizacje non-profit
מזכ"ל מזכ"לית
mazkal
mazkalit
sekretarz generalny
sekretarz generalna
ראשל"צ ראשל"צי
raszlac
raszlaci
Rishon Le-Zion (miasto)
pochodzący z Rishon Le-Zion
זבש"ך זבש"ם
zabaszcha
zabaszam
to twój problem
to ich problem
W końcu – niektóre akronimy z czasem całkiem przemieniają się w zwykłe słowa.
Np. słowo תפוז [tapuz] - pomarańcza, pochodzi od תפוח זהב [tapuach zahaw] (dosł. złote jabłko)
i zanim stało się pełnowartościowym słowem było zapisywane jako תפו"ז.